Sau nhiều lần sửa đổi Luật thuế thu nhập cá nhân, mức khấu trừ gia cảnh hiện là 11 triệu đồng mỗi tháng (132 triệu đồng mỗi năm) đối với người nộp thuế và 4,4 triệu đồng mỗi tháng cho mỗi người phụ thuộc (có hiệu lực từ năm tính thuế 2020).
Ngày 17 tháng 10, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã thông qua nghị quyết điều chỉnh việc khấu trừ thuế TNCN. Theo đó, mức giảm trừ đối với người nộp thuế đã tăng từ 11 triệu đồng/tháng lên 15,5 triệu đồng/tháng và đối với mỗi người phụ thuộc từ 4,4 triệu đồng lên 6,2 triệu đồng/tháng.
Theo báo cáo khảo sát mức sống năm 2024 của Cục Thống kê, thu nhập bình quân đầu người/tháng của Việt Nam năm 2024 (theo giá hiện hành) là 5,4 triệu đồng và nhóm thu nhập cao nhất (20% dân số giàu nhất - Nhóm 5) có thu nhập bình quân 11,8 triệu đồng/tháng/người.
Theo đó, mức giảm trừ thuế 15,5 triệu đồng/tháng gần gấp 3 lần thu nhập bình quân đầu người (cao hơn nhiều so với mức chung các nước áp dụng từ 0,5 đến 1 lần); cũng cao hơn thu nhập trung bình của 20% nhóm dân số có thu nhập cao nhất. Mức giảm trừ phụ thuộc 6,2 triệu đồng/tháng cao hơn mức thu nhập bình quân đầu người năm 2024 (5,4 triệu đồng/người/tháng).
Khoản khấu trừ mới sẽ có hiệu lực khi nghị quyết có hiệu lực, áp dụng từ năm tính thuế 2026, nghĩa là quyết toán thuế cuối cùng vào năm 2027.
Nguyễn Ngọc Tú, giảng viên Đại học Kinh doanh và Công nghệ Hà Nội, cho biết mức giảm trừ gia cảnh 15,5 triệu đồng không đáp ứng đầy đủ kỳ vọng của người nộp thuế nhưng thực tế hơn trước.
Theo ông Tú, trước đây mức giảm trừ gia đình được điều chỉnh dựa trên chỉ số giá tiêu dùng (CPI) và thường tăng khoảng 20%. Lần này, Bộ Tài chính, cơ quan soạn thảo luật thuế, đã xem xét nhiều yếu tố hơn như tốc độ tăng trưởng GDP và thu nhập bình quân đầu người khi thiết kế mức thuế nên mức giảm trừ đã tăng khoảng 40% so với trước đây.
"Mức giảm 15,5 triệu đồng cho gia đình là phù hợp cho kỳ tính thuế 2025. Tuy nhiên, trong bối cảnh nền kinh tế dự kiến tăng trưởng mạnh, có thể trên 10% vào năm 2026, mức này sẽ trở nên lỗi thời và bất hợp lý nếu không được điều chỉnh", ông Tú nói.
Ông tin rằng các khoản khấu trừ cần được xem xét thường xuyên hơn để phản ánh những thay đổi thực tế về kinh tế và xã hội.
“Luật thuế thu nhập cá nhân hiện hành cần yêu cầu điều chỉnh ba năm một lần hoặc ủy quyền cho chính phủ thực hiện các thay đổi kịp thời để mức khấu trừ không bị trì trệ, tránh gây bất lợi cho người nộp thuế,” Tú đề xuất.
Nguyễn Ngọc Tình, Phó Chủ tịch Hiệp hội Đại lý và Tư vấn Thuế TP.HCM, cũng cho biết mức khấu trừ hàng tháng 15,5 triệu đồng hiện tại đã lỗi thời, đặc biệt là sẽ chỉ áp dụng cho năm tính thuế 2026, nghĩa là quyết toán cuối cùng vào năm 2027.
Do những biến động tiềm tàng về chi phí sinh hoạt và lạm phát, Tinh đề xuất tăng mức khấu trừ lên 18 triệu đồng mỗi tháng cho người nộp thuế.
Các khoản khấu trừ hoàn cảnh gia đình
Về mức giảm trừ dự kiến 6,2 triệu đồng cho mỗi người phụ thuộc, ông Tú cho biết, số tiền này vẫn còn thấp vì đây là mức giảm trừ cho những người mà người nộp thuế có nghĩa vụ hỗ trợ, trong khi chi phí thực tế cho những người phụ thuộc như cha mẹ già hay trẻ em trong độ tuổi đi học hiện rất cao.
"Để đảm bảo cuộc sống của người dân, mức giảm trừ người phụ thuộc cần được nâng lên ít nhất 50% mức giảm trừ của người nộp thuế cá nhân, tức là 8 triệu đồng ", Tú nói.
Nguyễn Ngọc Tình cho rằng sau khi Luật thuế thu nhập cá nhân được sửa đổi và cho phép khấu trừ chi phí giáo dục, y tế thì mức trợ cấp cho gia đình phụ thuộc cũng cần phải được nâng lên.
Trước mắt, ông đề nghị tăng lên 50% mức giảm trừ của người nộp thuế, tương đương 9 triệu đồng/tháng/người. Sau đó, khoản khấu trừ sẽ được nâng lên 100 phần trăm.
Chuyên gia cũng nhấn mạnh rằng các khoản khấu trừ mới nên được áp dụng từ năm nay, nếu không chúng sẽ lỗi thời trước thời điểm có hiệu lực.
Tính giải thích rằng nếu quy định cho kỳ tính thuế năm 2026 thì người nộp thuế phải đợi đến tháng 3 năm 2027 mới được quyết toán. Tuy từ tháng 3 đến tháng 4 năm 2026 là thời hạn quyết toán thuế năm 2025 nhưng vẫn có cơ sở để nộp đơn sớm nhằm đáp ứng mong đợi của người nộp thuế.
Thuế thu từ người lao động làm công ăn lương chiếm tỷ trọng lớn trong tổng doanh thu thuế thu nhập cá nhân và tiếp tục tăng trong những năm gần đây. Vì vậy, chính phủ cần nhanh chóng áp dụng mức khấu trừ cá nhân mới để khuyến khích, tạo động lực cho người lao động trong các doanh nghiệp, tổ chức”, ông nói.
Nguyễn Lê
